چگونه پیچ مناسب انتخاب کنیم ؟

چکیده این مطلب : انتشار : 1400/12/21 0 نظر

پیچ‌ها یکی از پرکاربردترین قطعات صنعتی استاندارد هستند که در همه وسایل و صنایعی که فکرش را می کنید کاربردی هستند و مورد استفاده قرار می گیرند. انواع و اقسام پیچ‌ها در صنعت موجود هستند که هرکدام کاربرد خاص خودشان را دارند و در جاهایی خاص استفاده می شوند. این نکته را باید بدانید که هر پیچی برای هر اتصالی مناسب نیست. مثلاً بدیهیست پیچی را که برای اتصال دو قطعه چوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد، نمی‌توان برای متصل‌کردن دو قطعه فلزی به کار برد. خوب، اکنون سؤالی که پیش می‌آید این است که چگونه بفهمیم برای کار ما چه پیچی مناسب است؟

5 معیار مهم در انتخاب پیچ مناسب 

برای رسیدن به پاسخ سؤال بالا باید با معیارهای انتخاب پیچ آشنا شویم تا بتوانیم مناسب‌ترین پیچ را برای جایی که مد نظر داریم انتخاب کنیم. 5 معیار زیر مهم‌ترین معیارهای انتخاب پیچ هستند:

1- گُلِ پیچ

به سر پیچ یا کله‌گی پیچ اصطلاحاً «گُلِ پیچ» گفته می‌شود. گل پیچ‌های مورد استفاده در صنعت اشکال مختلفی دارند که 4 نمونه از پرکاربردترین آن‌ها را در زیر اوردیم:

1. آلن: پیچ‌های آلن از پرکاربردترین پیچ‌های مورد استفاده در صنعت هستند. همان گونه که در شکل دیده می‌شود، در گل پیچ‌های آلن که به‌شکل دایره است، یک حفره به شکل یک شش‌ضلعی وجود دارد که آچارهای مخصوص این پیچ‌ها که به «آچار آلن» معروف هستند در داخل این حفره قرار می‌گیرند و با کمک آن‌ها می‌توان این پیچ‌ها را بازوبسته کرد. 

   پیچ‌های آلن پیچ‌های مستحکم و کاربردی در صنعت هستند که در اغلب صنایع و وسایل به کار می‌روند. در واقع یکی از مزایای پیچ‌های آلن این است که با تعداد کمتری از این پیچ‌ها می‌توان استحکام بالاتری را ایجاد کرد. نوعی از پیچ‌های آلن وجود دارند که گل آن‌ها تخت بوده و حفره آچارخور پیچ در داخل آن قرار دارد. به این نوع پیچ‌های آلن پیچ‌های آلن سرتخت یا سرخزینه می‌گویند. این نوع پیچ‌ها در جاهایی کاربرد دارند که لازم است گل پیچ کاملاً هم‌سطح با سطحی شود که پیچ در داخل آن قرار می‌گیرد تا برآمدگی روی آن سطح ایجاد نشود.

   نوعی از پیچ‌های آلن هم در صنعت هستند که اصلاً گل پیچ ندارند و در جاهایی به کار می‌روند که لازم است کل پیچ در داخل حفره‌ای قرار گیرد. به این نوع پیچ‌ها، پیچ‌های آلن «مغزی» گفته می‌شود.

2. سرشش‌گوش: این نوع پیچ هم یکی از کاربردی ترین پیچ ها هست که همه شما حداقل چندین بار این نوع پیچ را در منزل ها و جاهای مختلف دیدید. این نوع پیچ در صنایع و ساختمان‌سازی و سازه‌های فلزی کاربرد بیشتری دارند. همانطور که در تصویر زیر می بینیدگل این پیچ‌ها به‌شکل یک شش‌ضلعی است که می‌توان آن‌ها را به‌وسیله آچارهای تخت یا رینگی و یا آچار فرانسه بازوبسته کرد.

3. شیارتخت (دوسو): گل این نوع پیچ‌ها دایره شکل است که یک شیار روی آن ایجاد شده است. این پیچ‌ها به‌وسیله پیچ‌گوشتی‌های دوسو بازوبسته می‌شوند. انواع متنوعی از پیچ‌های دوسو وجود دارند که در صنایع مختلف کاربرد دارند؛ از پیچ‌های خودکار مورد استفاده در صنایع چوبی گرفته تا پیچ‌های دوسو صنعتی همراه با واشر و مهره یا پیچ‌های دوسو مخصوص اتصال ورق‌های فلزی.

4. شیار چهارسو: این نوع پیچ نیز مانند پیچ های دوسو است و فقط شیار روی گل این پیچ‌ها به‌شکل (+) است و به‌وسیله پیچ‌گوشتی‌های چهارسو بازوبسته می‌شوند.

2- نوع رزوه

رزوه همان بخش اصلی پیچ است که در داخل مهره پیچیده می‌شود. در واقع همان شیارها یا دنده‌های روی پیچ را اصطلاحاً رزوه پیچ می‌نامند. دو استاندارد کلی برای شناسایی رزوه‌ها وجود دارد:

•  استاندارد متریک
• استاندارد انگلیسی

پیچ‌هایی که به‌طور کامل رزوه شده‌اند که اصطلاحاً به این نوع پیچ‌ها «تمام‌رزوه» گفته می‌شود؛ یا تنها بخشی از ساقه پیچ رزوه شده است؛ به این صورت که بخشی از طول ساقه پیچ از زیر گل پیچ تا قسمت معینی رزوه نشده رها شده و مابقی طول آن تا نوک پیچ رزوه شده است که به این نوع پیچ‌ها «نیم‌رزوه» گفته می‌شود. پیچ‌های نیم‌رزوه بیشتر برای نصب یک قطعه روی یک صفحه یا دستگاه کاربرد دارند.

نکته مهم : به‌جای پیچ‌های نیم‌رزوه می‌توان از پیچ‌های تمام‌رزوه استفاده کرد ولی به‌جای پیچ‌های تمام روزه نمی‌توان از پیچ‌های نیم رزوه استفاده کرد و به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

3- سایز یا ابعاد پیچ

برای شناسایی سایز پیچ باید دو پارامتر پیچ را بدانیم:

الف- قطر نامی قسمت رزوه‌شده پیچ

ب- طول پیچ

در استاندارد متریک، قبل از اندازه قطر پیچ یک حرف M می‌آید. مثلاً یک پیچ با قطر 8 میلی‌متر را اصطلاحاً پیچ M8 می‌نامند. که طول پیچ، برای پیچ‌های آلن معمولی و پیچ‌های سرشش‌گوش، فقط طول ساقه پیچ (از زیر گل پیچ تا نوک پیچ) را شامل می‌شود. ولی برای پیچ‌های مغزی و پیچ‌های سرخزینه، از ابتدا تا انتهای پیچ کلاً به‌عنوان طول پیچ در نظر گرفته می‌شود.

4- چپ‌گرد یا راست‌گرد

اگر مهره را بتوان در جهت عقربه‌های ساعت حول پیچ چرخاند و محکم نمود، آن پیچ را اصطلاحاً راست‌گرد (Right-hand)  گویند و اگر مخالف جهت عقربه‌های ساعت باشد، آن را چپ‌گرد (Left-hand) می‌نامند. اغلب پیچ‌ها، راست‌گرد هستند؛ مگر در موارد خاص، مانند پدال دوچرخه که با رزوه چپ‌گرد ساخته شده است و هرچه پدال بیشتر می‌چرخد، پیچ محکم‌تر و ایمن‌تر می‌شود. در صورت چپ‌گرد بودن رزوه، تولیدکننده باید توسط درج فلشی بر روی گل پیچ و یا مهره آنرا مشخص کند و نمایش دهد.

اگر بخواهیم فلسفه اینکه چرا اکثر پیچ ها به صورت راست گرد بسته می شوند را بیان کنیم باید بگویم که از آنجایی که افراد راست دست موقع بستن پیچ قدرت بیشتری به سمت راست دارند و بین 70 تا 90 درصد مردم جهان راست دست هستند.

5- درجه استحکام پیچ

در انتخاب پیچ باید به این نکته دقت کنید که پیچ هیچ‌گاه نباید تحت تنش برشی قرار بگیرد. یعنی هیچ نیرویی در سیستم نباید باعث برش پیچ شود. چون پیچ‌ها اصولاً برای تحمل تنش کششی طراحی می‌شوند. در واقع با سفت کردن پیچ‌ها یک پیش‌تنش در درون آن‌ها به وجود می‌آید که باعث اتصال محکم دو قطعه‌ای می‌شود که به هم پیچ شده‌اند. بنابراین میزان استحکام پیچ، یکی از پارامترهای مهم در انتخاب آن است. معمولاً برای همه پیچ‌ها (به‌جز پیچ‌های مغزی) درجه استحکام پیچ‌ها به‌صورت یک عدد اعشاری روی گل پیچ  مانند شکل زیر حک شده است.

در استاندارد متریک، سه درجه استحکام برای پیچ‌ها وجود دارد که بیش از همه رایج است و پیچ‌های مورد استفاده در صنعت معمولاً یکی از این سه درجه استحکام را دارا هستند. آن سه درجه استحکام عبارتند از : 8٫8 ، 10٫9 و 12٫9، که درجه استحکام 8٫8 از همه پرکاربردتر است. پیچ‌های با درجه استحکام 8٫8 معمولاً از فولاد کم مقاومت (پرکربن) ساخته می‌شود و در صنعت اصطلاحاً به پیچ‌های «خشکه» معروف هستند.

حال با دانستن 5 معیار فوق به راحتی می توانید پیچ مناسب را برای هدف مورد نظر خود انتخاب کنید.